Tag Archives: laboratoryjny

Dokładny czy niedokładny?

Termometr elektroniczny DT-1

Dokładność pomiaru w przypadku termometrów i termohigrometrów elektronicznych

Dokładność jest to cecha przyrządu, która określa stopień niepewności pomiaru mierzonej przez niego wielkości. Błąd przyrządu pomiarowego (czy też błąd wskazania), to różnica między wartością zmierzoną przez przyrząd a wartością uznawaną za wzorcową.

Jeden z podstawowych zapisów dokładności (często podawany przy opisie termometrów i termohigrometrów elektronicznych) ma postać:

Δt ± (błąd wartości mierzonej temperatury) – np. dokładność pomiaru ± 1°C w przypadku prostego termometru elektronicznego.

Nie ma mierników temperatury bezbłędnych w dokonywanym pomiarze. Każdy termometr może zaniżać wskazania lub je zawyżać.

Przykład:
Termometr elektroniczny ma dokładność pomiaru ± 1°C. Oznacza to, że termometr może zaniżać o 1°C lub może zawyżać o 1°C w stosunku do temperatury otoczenia.
Dwa mierniki mierzące w podobnych warunkach mogą mieć wskazania różniące się od siebie o nawet 2°C – a ich wskazania mieszczą się w określonej dokładności.

Przykład 2:
Termohigrometr elektroniczny ma dokładność pomiaru ± 5%RH. Oznacza to, że termohigrometr może zaniżać o 5%RH lub może zawyżać o 5%RH w stosunku do wilgotności otoczenia.
Dwa mierniki mierzące w podobnych warunkach mogą mieć wskazania różniące się od siebie o nawet 10%RH – a ich wskazania mieszczą się w określonej dokładności.

Wzorcowanie przyrządów pomiarowych

Wzorcowaniem określa się ogół czynności ustalających relację między wartościami wielkości mierzonej wskazanymi przez przyrząd pomiarowy a odpowiednimi wartościami wielkości fizycznych, realizowanymi przez wzorzec jednostki miary wraz z podaniem niepewności tego pomiaru.

W najprostszym przypadku polega to na określeniu różnicy pomiędzy wskazaniem przyrządu wzorcowego (wzorca miary wyższego rzędu) a wskazaniem przyrządu wzorcowanego z uwzględnieniem niepewności pomiaru dokonanego przy pomocy przyrządu wzorcowego.

Czynność wzorcowania przeprowadzają w Polsce:
1) na podstawie ustawy prawo o miarach – organy administracji miar (prezes Głównego Urzędu Miar, dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar)
2) na podstawie normy PN-EN ISO 17025 oraz ustawy o systemie oceny zgodności – laboratoria wzorcujące akredytowane przez Polskie Centrum Akredytacji (PCA),
3) na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (działalność polegająca na wzorcowaniu nie jest koncesjonowana) – nieakredytowane laboratoria wzorcujące oraz użytkownicy przyrządów pomiarowych.

Celem wzorcowania jest określenie kondycji metrologicznej wzorcowanego przyrządu, określającej jego przydatność do wykonywania pomiarów,  lub poświadczenie, że wzorcowany przyrząd spełnia określone wymagania metrologiczne.

Wynik wzorcowania poświadczany jest w świadectwie wzorcowania.
Świadectwo wzorcowania to dokument potwierdzający że przyrząd spełnia określone właściwości metrologiczne, a tym samym pomiary wykonywane za pomocą tego przyrządu można uznać za wiarygodne i rzetelne.

Obecnie nie istnieją żadne przepisy prawne wyznaczające okresy pomiędzy wzorcowaniami, ani okresy ważności świadectw wzorcowania – chociaż należy sprawdzać przyrządy pomiarowe w regularnych odstępach:

  • ISO 9001 – Tam, gdzie niezbędne jest zapewnienie wiarygodnych wyników, wyposażenie pomiarowe należy wzorcować i/lub sprawdzać w ustalonych odstępach czasu
  • ISO 22000 –  wyposażenie pomiarowe i metody używane
    powinny być kalibrowane i weryfikowane w zaplanowanych odstępach czasu…”

Terminy powtórnych wzorcowań powinny być ustalane przez samego użytkownika przyrządu pomiarowego.

Przyrządy przenośne, narażone na wstrząsy, z regulatorami mechanicznymi lub elektrycznymi i intensywnie eksploatowane, lub eksploatowane w trudnych warunkach –  powinny być wzorcowane częściej (np. raz na rok), natomiast takie, które nie mają regulacji, są przechowywane w warunkach laboratoryjnych i są rzadko używane zwykle wzorcuje się rzadziej (2-3 lata od daty wzorcowania lub 2 lata od daty zakupu).

Świadectwo wzorcowania traci swoją ważność w przypadku uszkodzenia przyrządu pomiarowego lub kiedy wskazania zaczynają budzić wątpliwość.

Najpopularniejsze wzorcowane przyrządy pomiarowe mierzące ciśnienie, temperaturę lub wilgotność:
termometry szklane laboratoryjne
manometry kontrolne do prób ciśnieniowych
termohigrometry mierzące temperaturę i wilgotność otoczenia

Pobierz kartę przyrządu pomiarowego dla swojego miernika:

2017 ostatnim rokiem termometrów rtęciowych

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 847/2012 z dnia 19 września 2012 r wprowadziło zakaz wprowadzania do obrotu termometrów lekarskich oraz urządzeń pomiarowych przeznaczonych do powszechnej sprzedaży zawierających rtęć i przeznaczonych do użytku przemysłowego i profesjonalnego.

Rozporządzenie przewiduje także odstępstwo od ograniczenia dla m.in. termometrów przeznaczonych wyłącznie do przeprowadzania testów zgodnie z normami, które wymagają stosowania termometrów rtęciowych, do dnia 10 października 2017 r.
Ponieważ ustawodawca nie określił katalogu norm do jakich odnosi się powyższy zapis, należy przyjąć, iż jest to katalog otwarty. Oznacza to, że do dnia 10 października 2017 r. dozwolone jest wprowadzenie do obrotu termometrów rtęciowych przeznaczonych do przeprowadzania testów zgodnie z wszystkimi normami.
„Wprowadzenie do obrotu” rozumiane jest jako odpłatne lub nieodpłatne dostarczenie lub udostępnienie stronie trzeciej.

Termometry rtęciowe przeznaczone do przeprowadzania testów to np. termometry laboratoryjne oraz termometry meteorologiczne.

Należy dodać, że nabyte termometry można będzie po 10 pażdziernika 2017r  nadal używać – aż do ich fizycznego zniszczenia.

Termometr – miernik temperatury

Termometr jest zaopatrzonym w skalę przyrządem pomiarowym mierzącym temperaturę metodą stykową, zanurzeniową lub bezstykową.

Pomiar dokonywany jest na podstawie zmiany pod wpływem temperatury właściwości termometrycznej ciała termometrycznego zastosowanego w termometrze (cieczy, gazu, metalu).

Podział termometrów ze względu na zastosowane ciało termometryczne:

  • termometry cieczowe – rozszerzalność cieplna rtęci lub płynów termometrycznych (płyn na bazie alkoholu lub toluenu)
  • termometry gazowe – rozszerzalność cieplna gazów (np. azot, argon)
  • termometry bimetaliczne – rozszerzalność cieplna dwóch połączonych pasków metalu
  • termometry elektryczne (rezystancyjne i termopary) – wykorzystują wpływ zmian temperatury na materiały wykorzystywane do konstrukcji czujnika
  • pirometry – przyrządy analizujące widmo emitowanego promieniowania cieplnego